De Noorse staafkerken

NORDIC>>Stories>>Noorwegen>>De Noorse staafkerken

Ontdek de staafkerken van Noorwegen

Noorwegen staat bekend om zijn wilde natuur, adembenemende fjorden, prachtige nationale parken en gezellige steden. Maar wat tijdens een reis naar Noorwegen ook zeker niet mag ontbreken is een bezoek aan de Noorse staafkerken. Deze traditionele houten kerkjes die ooit te zien waren in vele delen van Noordwest-Europa vind je vandaag vrijwel alleen nog maar in Noorwegen terug.

Een Stavkirke, of staafkerk, komt in verschillende soorten voor. Bijna altijd bestaan ze uit hoekpalen (‘staven’) en verbindende muurplanken uit hout (‘staafmuren’), vandaar de naam. De houten deuren en pirons zijn rijkelijk versierd met fraaie houtsnijwerken die de geschiedenis van de staafkerken vertellen.

Symboliek en duurzaamheid

De staafkerken die vandaag de dag nog in tact zijn, zijn een bewijs van de duurzaamheid van de Noorse houtbewerkingstechnieken uit die tijd. Staafkerken zijn gemaakt van hout en kenmerken zich door een karakteristieke bouwstijl. Ze hebben vaak een rechthoekige vorm en bestaan uit houten planken die verticaal geplaatst zijn. De meeste staafkerken hebben een complex dak-structuur met meerdere lagen, bekroond met sierlijke torentjes en drakenkoppen.

Veel staafkerken vertonen een mix van christelijke en heidense symboliek. De draken- en slangenmotieven die je vaak ziet op daken en portalen, zijn voorbeelden van deze vermenging van culturen en geloven. Deze symbolen dienden mogelijk als bescherming tegen kwade geesten. Vaak werden de kerken gebouwd op steenfunderingen om het hout te beschermen tegen vocht en rotten.

Goed onderhouden cultureel erfgoed

Veel staafkerken zijn in de loop der jaren gerestaureerd en onderhouden. Organisaties zoals Fortidsminneforeningen (De Vereniging voor het Behoud van Oud-Noorse Monumenten) spelen een cruciale rol in het behoud van deze unieke historische monumenten.

Intrigerend interieur

Het interieur van staafkerken is vaak donker door de kleine ramen. Dit was bedoeld om kwade geesten buiten te houden. Velen bevatten rijkelijk versierde portalen, altaarstukken, en houtsnijwerk die religieuze scènes of symbolen voorstellen.

Het ontstaan van staafkerken

Staafkerken zijn gebouwd door de christenen in de periode waarin het christendom in Scandinavië werd verspreid. Terwijl overal in Europa stenen kathedralen gebouwd werden, gebruikten de Noren een vergelijkbare techniek om de houten staafkerken te bouwen. Het fraaie houtsnijwerk houdt verband met de tradities van de Vikingen. Dankzij hun interesse voor scheeps- en woningbouw kon deze techniek zich uitgebreid ontwikkelen, wat te zien is in de zorg en precisie waarmee de kerken gebouwd werden.
Ook de mooie versieringen in het houtsnijwerk verwijzen naar het Vikingtijdperk. De thema’s met dieren en draken die gecombineerd worden met christelijke motieven zorgen voor interessante decoraties.

De mooiste staafkerk van Noorwegen

Vandaag kun je in Noorwegen nog 28 staafkerken vinden die vooral in het binnenland van Oost-Noorwegen en Fjord-Noorwegen gelegen zijn. De mooiste staafkerk van Noorwegen? Wij kunnen moeilijk kiezen, maar zetten alvast enkele Noorse staafkerken op een rijtje die zeker een bezoek waard zijn zodat je zelf de Noorse staafkerken kan ontdekken.

Staafkerk van Borgund

De staafkerk van Borgund is een van de best bewaarde staafkerken in Noorwegen en heeft een aantal karakteristieke eigenschappen. Omdat de kerk amper gerenoveerd werd, ziet ze er nog precies zo uit als wanneer ze gebouwd werd in 1180. Ook de mooie gravures van drakenkoppen op de daken van de staafkerk zijn nog steeds goed zichtbaar. Vandaag de dag is de staafkerk van Borgund de meest bezochte staafkerk in Noorwegen. De kerk doet dienst als museum, waar bezoekers de geschiedenis van de staafkerken kunnen ontdekken.

Staafkerk van Lom

De oorspronkelijke staafkerk van Lom werd gebouwd rond 1160. De staafkerk werd in de middeleeuwen druk bezocht, maar raakte in verval nadat het bezoek door de pestepidemie drastisch verminderde. Door de vele renovaties bleef van de staafkerk enkel nog de zuidelijke pilaar over. Ook van het oorspronkelijke interieur is weinig bewaard gebleven. De middeleeuwse muurschilderijen waren ernstig beschadigd en werden daardoor overschilderd. De unieke runeninscripties werden wel bewaard en behoren vandaag de dag tot één van de oudste overgebleven Noorse teksten.
Lom bevindt zich in de hoogste bergen in het noorden van Europa. Daardoor kan je er ook prachtig wandelen. Beklim bijvoorbeeld eens de Galdhoppigen berg of wandel langs de Sognefjellvegen. Prachtige uitzichten verzekerd!

Staafkerk van Urnes

De staafkerk van Urnes kan je bezoeken in Fjord-Noorwegen en behoort tot de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Deze staafkerk dateert uit 1130 en is daarmee de oudste staafkerk van Noorwegen. Het hout van de basisbalken zou gekapt zijn tussen 1129 en 1131. Het fraaie houtsnijwerk aan de ingang van de staafkerk zou nog ouder zijn dan de kerk zelf. Nu is de kerk op historisch vlak één van de belangrijkste gebouwen in Noorwegen.
De staafkerk van Urnes bevindt zich in een schilderachtig landschap met fjorden en weelderige groene velden in Sogn of Fjordane. Je kan er prachtig wandelen of heerlijk genieten van de rust.

Staafkerk van Heddal

De staafkerk van Heddal bevindt zich in Oost-Noorwegen en is de grootste overgebleven staafkerk van Noorwegen. Deze indrukwekkende constructie van 26 meter hoog, 20 meter lang en 16 meter breed werd gebouwd in de 13de eeuw en moest na de Reformatie verschillende keren gerestaureerd worden. Binnenin de staafkerk kan je de prachtige rosemålingschilderijen uit 1600 bewonderen. Vandaag de dag is de kerk een druk bezochte bezienswaardigheid en wordt ze nog steeds gebruikt voor kerkdiensten.

Staafkerk van Kaupanger

Het dorpje Kaupanger ligt in de prachtige Sognefjord. Hiervandaan bezoek je eenvoudig de nationale parken Jostedalsbreen en Jotunheimen en er zijn talloze uitstapjes in de omgeving te maken. Maar dé trots van dit dorpje is de staafkerk in het centrum. Omgeven door bergen en heuvels is de ligging niet alleen schitterend, ook het kerkje is uniek in zijn soort; je ziet hier een stuk minder snijdwerken op de muren dan in andere staafkerken.

De Staafkerk in het dorpje Kaupanger in de Sognefjord in Zuid-Noorwegen

Wist je dat...

…er volgens onderzoek origineel net geen 2.000 staafkerken in Noorwegen waren? Daarvan zijn er vandaag dus nog 28 bewaard gebleven.

…de klokken vaak geluid worden in een losse toren naast de staafkerk, omdat er binnen geen klokken aanwezig zijn?

…er geen spijker, nagel of lijm bij het bouwproces van de staafkerken gebruikt is? Om de constructie flexibel te houden, werden enkel zwaluwstaartverbindingen en houten pennen gebruikt.

…Elsa in de film ‘Frozen’ gekroond wordt in een staafkerk in Noorwegen?